• am
  • ru
  • en
Версия для печати
27.01.2009

-ԲՆԱԿ ԲԱՂԱԴՐՅԱԼՈՎ

   

Խաչատուր Դադայան

Dadaian Khachatur (medium)Ինքնության պահպանման, Հայկական աշխարհի ձևավորման ու Հայկական համացանցի կազմավորման ուղղությամբ առաջնահերթ խնդիրներից մեկը Հայության անվանումների և ինքնանվանումների քաոսային խառնաշփոթը կարգի բերելն է։ Գիտակցաբար թե անգիտակցաբար, միամտաբար թե դիտավորյալ՝ հայկական ԶԼՄ-ները և անգամ պատասխանատու պաշտոնյաները շարունակում են գործածել այնպիսի եզր-հասկացություններ, ինչպիսիք են՝ ամերիկահայ, ռուսահայ, ֆրանսահայ, հնդկահայ, վիրահայ և ի շարս։ Սա ոչ միայն չի նպաստում ազգային միարմատ ինքնության գիտակցմանը, այլև պահպանում է Հայության ներսում եղած ժամանակավրեպ, արհեստածին անջրպետները։

Սույն իրավիճակը շտկելու համար առաջարկվում է գործածել –բնակ բաղադրյալը, այսինքն՝ ամերիկաբնակ հայ, ռուսաստանաբնակ հայ, ֆրանսաբնակ հայ, հնդկաստանաբնակ հայ, վրաստանաբնակ հայ և այլն։ Ակնհայտ է, որ սա զուտ լեզվական խնդիր չէ. պահպանելով հայ-ը՝ ընդգծվում է ազգային մեկընդհանուր պատկանելության գաղափարը և շեշտվում ընդամենը բնակության վայրի տարբերությունը։ Այս առաջարկով ավելի ճշգրիտ է բնութագրվում անգամ երևույթը. դիցուք, եթե լիբանանաբնակը տեղափոխվում է Ֆրանսիա՝ նրան արդեն պետք է անվանել ֆրանսահա՞յ (բուն համայնքում լավագույն դեպքում նրան տասնամյակներ շարունակ կկոչեն լիբանանցի), իսկ եթե որոշ ժամանակ անց նույն մարդն արտագաղթի ԱՄՆ՝ այդժամ արդեն դառնում է ամերիկահա՞յ։ Եվ կամ, դժվար է պատկերացնել, որ Հայաստանից Ռուսաստան գաղթած, ծննդավայրի հետ ազգակցական, գույքային սերտ կապեր ունեցող տնտեսական միգրանտին հարկ է կոչել ռուսահայ։ Բնականաբար, այսպիսի անվանումները հայի մեջ առաջացնում են փեղկփեղկվածության զգացում, ինքնության անորոշություն, ինչն ամենևին չի կարող դրական ազդեցություն ունենալ համահայկականության ձևավորման խնդրում։

Կտրականապես մերժելի է նաև արցախահայություն և ջավախահայություն եզրերի գործածումը։ Ի՞նչ ենք դրանով ուզում ասել՝ իբր, Արցախում և Ջավախքում Հայությունը, ի թիվս այլոց, ինչ որ մա՞ս է կազմում։ Թե՛ մեկը և թե՛ մյուսը Հայության բնօրաններ են, և այնտեղ բնակվողներին հարկ է անվանել արցախցի ու ջավախցի (նույն տրամաբանությամբ, ինչպես երևանցի, արտաշատցի, իջևանցի և այլն)։

Նպատակահարմար է պահպանել սփյուռքահայ եզրը, որի գործածումը կիրառելի պիտի լինի բոլոր նրանց նկատմամբ, ովքեր բնակվում են Հայաստանի Հանրապետությունից դուրս։


դեպի ետ
Հեղինակի այլ նյութեր