• am
  • ru
  • en
Версия для печати
01.06.2011

ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐԿԱՆԻՇԸ 2008-2010ԹԹ. «THE ECONOMIST GROUP»-Ի ԶԵԿՈՒՅՑՆԵՐԸ

   

Կարեն Վերանյան

Կ.Վերանյան՝ «Նորավանք» ԳԿՀ Քաղաքական հետազոտությունների կենտրոնի ավագ փորձագետ

Երկու խոսք կազմակերպության մասին

«The Economist Group» կազմակերպությունն իրականացնում է հիմնարար հետազոտություններ ու վերլուծություններ միջազգային գործարարության և աշխարհաքաղաքականության, աշխարհատնտեսության տարբեր ոլորտներում։ Կազմակերպությունն իր առջև խնդիր է դրել աշխարհով մեկ տարածել ու ամրապնդել տնտեսական ու քաղաքական ազատությունը։

«The Economist Group»-ի ենթակայության ներքո է գործում հայտնի «The Economist» շաբաթաթերթը, որն առաջին ագամ տպագրվել է Լոնդոնում 1853թ.։ Կազմակերպության շրջանակներում գործունեություն է ծավալում նաև «The Economist Intelligence Unit» միությունը, որը լուրջ վերլուծություններ է իրականացնում տվյալ երկրի արդյունաբերության, կառավարման ոլորտների և այլ հիմնախնդիրների վերաբերյալ։ Միությունը ստեղծվել է 1946թ.՝ որպես «The Economist» շաբաթաթերթին սպասարկող բաժին։ Սակայն ներկայում միությունն առաջատար հետազոտական և խորհրդատվական կենտրոն է, որի 40 գրասենյակները գործում են աշխարհի տարբեր մասերում։

Միությունն իրականացնում է նաև նշված բնագավառներում կանխատեսումներ ու վիճակագրական հիմնարար վերլուծություններ, ունի 500 վերլուծաբան, որոնք ժամանակ առ ժամանակ իրականացնում են քաղաքական, տնտեսական և գործարարության ոլորտին վերաբերող վերլուծություններ ու կանխատեսումներ։

Մեթոդաբանական հարցեր

Ստորև ներկայացվում են «The Economist Intelligence Unit»-ի վերլուծաբանների պատրաստած երկու՝ 2008-2010թթ. տարեկան հաշվետվությունները՝ նվիրված աշխարհում ժողովրդավարության վարկանիշային վերլուծությանը։ Առանձնացված երկրների վարկանիշավորումը հիմնվում է 5 ենթացուցիչների միջինացված արդյունքների վրա, որոնք են՝

  1. ընտրական գործընթաց և բազմակարծություն
  2. կառավարության գործունեություն
  3. քաղաքական մասնակցություն
  4. քաղաքական մշակույթ
  5. քաղաքացիական ազատություն։

Զեկույցներում ներառված պետությունները, ըստ իրենց ժողովրդավարության վարկանիշավորման, դասակարգվում են 4 հիմնական խմբում.

  1. լիակատար ժողովրդավար
  2. թերի ժողովրդավար
  3. հիբրիդային վարչակարգեր
  4. ավտորիտար վարչակարգեր։

Եվս մեկ մեթոդաբանական կարևոր առանձնահատկություն. որքան բարձր են տվյալ պետության վարկանիշավորման ենթացուցիչների միավորները, հետևաբար և՝ ամփոփ ցուցիչը, որոնք տատանվում են 0-10 միավորի սահմանում, այնքան ժողովրդավար է համարվում տվյալ երկիրը։

Ժողովրդավարության վարկանիշավորումը 2008-2010թթ., ՀՀ-ն այլ երկրների շարքում

Ժողովրդավարության 2008-2010թթ. վարկանիշային զեկույցներում մեր կողմից առանձնացվում են ԱՊՀ և ՀՀ հարակից երկրների վարկանիշավորման ցուցանիշներն ու դրանց համեմատական վերլուծականը։ 2008թ. հետազոտության արդյունքների համաձայն, թերի ժողովրդավար խմբում ներառվել են Ուկրաինան ու Մոլդովան, հիբրիդային վարչակարգեր ունեցող երկրների շարքում են Վրաստանը, Ռուսաստանը, ՀՀ-ն ու Ղրղզստանը, իսկ ավտորիտար խմբում՝ ԱՊՀ մնացած անդամ պետությունները, ինչպես նաև Իրանը։ Հիբրիդային խմբում է հայտնվել նաև Թուրքիան, որը զբաղեցնում է 87-րդ դիրքը և գերազանցում է նույն խմբում ներառված ՀՀ-ին, Վրաստանին, Ռուսաստանին ու Ղրղզստանին։ ՀՀ-ն զբաղեցնում է 113-րդ դիրքը՝ 4.09 ամփոփ միավորով (տե՛ս Աղյուսակ 1)։ Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ ՀՀ վարկանիշային ենթացուցիչներից առավել նպաստավոր ցուցանիշներ են գրանցվել մասնավորաբար քաղաքացիական ազատության (5,88 միավոր) և ընտրական գործընթաց/բազմակարծության (4,33) պարագաներում։ ՀՀ վարկանիշի ցածրագույն ենթացուցիչը քաղաքական մշակույթն է (3,13), որին հաջորդում է կառավարության գործունեության ենթացուցիչը՝ 3,21 միավոր։

Աղյուսակ 1. Ժողովրդավարության վարկանիշը 2008թ., ՀՀ-ն այլ երկրների շարքում (զեկույցում ներառված է 167 երկիր)

Կազմակերպության վերջին՝ 2010թ. վարկանիշային հետազոտության արդյունքների համաձայն, 2008թ. համեմատությամբ ԱՊՀ և ՀՀ հարակից երկրները պահպանել են նախորդ վարկանիշային աստիճանակարգերը կամ խմբերը։ ՀՀ-ն կրկին ներառված է հիբրիդային վարչակարգեր ունեցող երկրների աստիճանակարգում։ ՀՀ-ն բարելավել է իր վարկանիշային արդյունքը և 2010թ. զեկույցում զբաղեցնում է 109-րդ դիրքը՝ 4,09 միավորով։ Սակայն նկատենք, որ ՀՀ վարկանիշային ենթացուցիչները նույնությամբ պահպանել են նախորդ զեկույցում արձանագրված արդյունքները, և փոփոխվել են փաստորեն միայն ՀՀ զբաղեցրած դիրքն ու ամփոփ վարկանիշը։ ՀՀ հարակից երկրներից ՀՀ-ին գերազանցում են Վրաստանն ու Թուրքիան, որոնք զբաղեցրել են համապատասխանաբար 103 և 89-րդ դիրքերը։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա վերջինս իր վարկանիշով կրկին ընդգրկված է ժողովրդավարության ցածրագույն՝ ավտորիտար վարչակարգեր ունեցող պետությունների շարքում և զեկույցում ներառված 167 երկրների մեջ զբաղեցնում է 135-րդ դիրքը։ Նախորդ զեկույցում ևս Ադրբեջանը զբաղեցնում էր 135-րդ դիրքը, սակայն ամփոփ միավորի հաշվարկով վերջին հետազոտությունում արձանագրել է հետընթաց՝ 3,19-ի փոխարեն ունենալով 3,15 միավոր։ Ադրբեջանի վարկանիշային ենթացուցիչների բարձրագույն արդյունքը գրանցվել է քաղաքացիական ազատության պարագայում (4,71 միավոր), իսկ ցածրագույն ցուցանիշները՝ կառավարության գորածունեության և ընտրական գործընթաց/բազմակարծություն ենթացուցիչների պարագաներում (տե՛ս Աղյուսակ 2)։

Աղյուսակ 2. Ժողովրդավարության վարկանիշը 2010թ., ՀՀ-ն այլ երկրների շարքում (զեկույցում ներառված է 167 երկիր)

«Գլոբուս Էներգետիկ և տարածաշրջանային անվտանգություն», թիվ 3, 2011

դեպի ետ
Հեղինակի այլ նյութեր